Sống liêm chính (Live with Integrity)

Có ba tình huống dành cho bạn:

• Bạn là một nhân viên nhà nước vừa mới nghe ngóng được chuyện Chính phủ đang lên kế hoạch xây dựng một trung tâm mua sắm và sân bay mới. Giá đất trong khu vực có khả năng sẽ tăng mạnh một khi thông báo chính thức được đưa ra. Bạn có nên chia sẻ với bạn bè – những người đang sống hoặc có đất riêng nằm trong khu vực sẽ bị giải tỏa đó để họ có kế hoạch bán đất? Hay bạn sẽ im lặng và gợi ý mua đất của họ?
• Bạn có bài kiểm tra cuối khóa và cần một số điểm tốt để được ra trường. Bạn học rất chăm chỉ nhưng vẫn không cảm thấy tự tin. Bạn của bạn kiểm tra sớm hơn và hứa sẽ nói cho bạn biết đề trước. Bạn có để họ làm vậy không? Hay không quan tâm tới đề thi và chỉ tập trung vào học.
• Sau một thời gian, bạn gái cũ của bạn trở về nước và muốn ăn trưa cùng bạn. Bạn có nói cho vợ mình biết điều này hay âm thầm gặp người cũ?

Bạn sẽ làm gì trong những tình huống trên? Bạn mất bao lâu để ra quyết định? Trả lời được nghĩa là phần nào bạn sẽ đánh giá được mức độ liêm chính của bạn đấy.

Liêm chính (Integrity) là một trong những phẩm chất “vô hình” mà ai cũng có thể đạt được. Tuy nhiên, vấn đề là chúng ta thường gặp khó khăn khi kiểm soát sự liêm chính trong các hoàn cảnh và tình huống tiến thoái lưỡng nan trong thực tế.

Liêm chính là gì?

Từ Integrity liên quan tới nguồn gốc của các từ như “integrate” và “entire”. Trong tiếng Tây Ban Nha, nó được dịch là “integro”, nghĩa là toàn bộ. Do đó, Integrity ám chỉ trạng thái đầy đủ, nguyên vẹn, không bị phân tách, và không bị phá vỡ, trái ngược lại với phân mảnh, rải rác và không hoàn thiện. Integrity thực sự là phẩm chất gắn kết những phẩm chất khác của con người lại với nhau.

Vậy thì một người liêm chính là người như thế nào?

Nếu đã biết tới Kim tự tháp Thành công (Pyramid of Success) thì chắc bạn đã biết dưới kiên nhẫn còn có 4 yếu tố khác: liêm chính (integrity), đáng tin cậy (reliability), thành thực (honesty) và ngay thẳng (sincerity). Chúng là những phẩm chất mà cùng với nhau sẽ hoàn thiện nhân cách của một người và khẳng định sức mạnh cũng như khả năng thiên tài của người đó.

Trong cuốn sách Coach Wooden’s Pyramid of Success, John Wooden và Jay Carty đã đưa ra định nghĩa và tầm quan trọng của liêm chính như sau:

Về cơ bản, liêm chính là sự thuần khiết của mục đích. Nó giữ cho lương tâm trong sạch, nhưng đồng thời cũng là sự kết hợp của nhiều phẩm chất khác trên Kim tự tháp. Ở mức độ nhất định, liêm chính bao gồm cả một chút đáng tin cậy, thành thực và ngay thẳng.

[…]

Sự thuần khiết của mục đích thực sự là sự phản chiếu trái tim và có một trái tim thuần khiết quan trọng đến nỗi mà tôi đặt nó ở gần đỉnh của Kim tự tháp, chỉ dưới sự kiên nhẫn. Trái tim của một người liêm chính luôn muốn làm điều đúng đắn một khi họ đã chắc chắn về điều gì là đúng đắn.

[…]

Tôi muốn những vận động viên của tôi trở thành những người liêm chính. Khi chúng ta có sự liêm chính, chúng ta sẽ không làm bất cứ điều gì hạ mình trước bất cứ người khác, dù là liên quan hay không liên quan đến pháp luật.

[…]

5 người xuất hiện đầu tiên trong đầu tôi mà sống liêm chính nhất đó là Chúa Jesus, bố của tôi, Abraham Lincoln, mẹ Teresa và Billy Graham. Thứ tự của ba người sau thực sự không quan trọng.

Một trong những điểm nổi bật nhất ở 5 người này chính là mỗi một người đều chân thành quan tâm đến sự phát triển của những người khác. Những người không thích họ có lẽ phản đối, nhưng với tôi, sự liêm chính thể hiện ở việc họ đặt những cam kết của họ hướng tới mọi người quan trọng hơn chính họ đã làm họ trở thành những người khác biệt. Mẹ Teresa đã từng nói “Một cuộc đời mà không sống vì những người khác thì chưa phải là sống”.

Tại sao cần phải liêm chính?

Sống liêm chính mang đến rất nhiều lợi ích, cụ thể như sau:

Dễ sống hơn

Sống một cuộc sống liêm chính dễ dàng hơn là sống một cuộc sống đầy lừa lọc, toan tính. Đưa ra những quyết định phi đạo đức thường dễ dàng hơn trong ngắn hạn nhưng về lâu dài, nó sẽ tiềm ẩn nhiều mối họa. Không hề có hạnh phúc nếu bạn nói dối, sống trong sợ hãi bị phát hiện và nhận lấy phần thưởng mà bạn chẳng hề góp tí công sức nào. Thật trống rỗng và căng thẳng!

Sống liêm chính mang đến cảm giác đầy đủ và yên bình. Lương tâm của bạn được thanh thản và bạn có thể nhìn chính mình trong gương với nụ cười mãn nguyện.

Hình thành sự tin tưởng

Khi bạn là người liêm chính thì người khác sẽ tin tưởng bạn. Họ biết bạn sẽ làm điều bạn nói bạn sẽ làm. Bạn được thăng tiến trong công việc bởi vì bạn được tin tưởng ngay cả khi nhận trách nhiệm cao hơn. Vợ bạn biết khi bạn nói phải làm thêm giờ sẽ về muộn nghĩa là bạn thực sự phải ở lại hoàn thành nốt công việc nên mới về muộn. Bạn của bạn thoải mái khi cởi mở với bạn và muốn chia sẻ với bạn mỗi khi gặp khủng hoảng. Khi bạn chọn sống với sự liêm chính, tất cả các mối quan hệ của bạn cũng sẽ lành mạnh hơn, khăng khít hơn và vững chắc hơn.

Không gặp khó khăn khi ra quyết định

Đôi khi, có thể bạn sẽ phải đối mặt với những tình huống tiến thoái lưỡng nan và không thể nào ra quyết định. Tuy nhiên, khi cam kết sống một cuộc sống liêm chính, bạn sẽ có tầm nhìn rõ ràng hơn để lựa chọn. Bạn sẽ không phải đấu tranh với chính mình rằng con đường nào bạn nên chọn. Thay vào đó, bạn sẽ tự tin đi theo thứ mà phù hợp với mục đích, lý tưởng và cách sống của bạn. Mọi thứ trong cuộc sống của bạn đều trở nên thống nhất.

Cách để giữ vững liêm chính

Có một tình huống như thế này:

Sếp của Nancy vừa mới cho cô biết rằng đơn hàng của khách hàng sẽ rời nhà kho công ty hôm nay. Khi cô cầm điện thoại định gọi cho khách hàng thì ông ấy mới nói cho cô biết là đơn hàng có vấn đề:

“Có ai đó trong đội kho đã làm hỏng con tàu. Có một vài lỗ thủng, nhưng nó sẽ không ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm. Nếu họ phàn nàn, chúng ta sẽ đổ lỗi cho công ty vận tải đã chuyển nó đến cho chúng ta”.

Nancy cảm thấy không thoải mái. “Nhưng không phải là chính đội kho chúng ta đã làm hỏng nó hay sao?

Sếp của cô nhún vai. “Uh, nhưng khách hàng không hề biết điều đó. Tôi sẽ gửi yêu cầu tới công ty bảo hiểm ngay bây giờ, nói rằng nó bị làm hỏng trên đường giao tới đây. Đừng lo, khách hàng thậm chí còn chẳng nhận ra chỗ bị hỏng đâu”.

Sếp của Nancy bước ra ngoài. Cô ngồi ở bàn và không biết nên làm gì nữa. Cô biết thế là không thành thực khi đổ lỗi cho công ty vận tải. Cũng không thành thực khi lừa dối khách hàng và đưa cho họ một sản phẩm không hoàn hảo.

Quyết định bạn lựa chọn định nghĩa bạn là ai và điều bạn tin. Đôi khi, quyết định bạn đưa ra dường như không ảnh hưởng gì đến ai cả và cũng không có nhiều ý nghĩa. Nhưng điều này không có nghĩa chúng không quan trọng: thậm chí hành động nhỏ nhất cũng ảnh hưởng tới lòng tự trọng, sự liêm chính, và sau cùng, là danh tiếng của bạn.

Luyện tập sự liêm chính

Sống một cuộc đời liêm chính là một quá trình nên được diễn ra hàng ngày và không dừng lại (có thể cho đến khi bạn ra đi mãi mãi). Để rèn luyện đức tính liêm chính, hãy:

Quyết định sống liêm chính ngay bây giờ, chứ không chờ đợi: Nhiều người không suy nghĩ kỹ về hệ thống giá trị của riêng họ. Họ không chắc họ là ai hay họ đại diện cho cái gì, và họ chờ đợi cho tới khi mọi thứ đổ bể khiến họ phải ra quyết định. Tại thời điểm đó thì đã quá muộn.

Khi đối mặt với áp lực lớn, bạn sẽ có thiên hướng lựa chọn con đường dễ dàng hơn. Thế nên, hãy quyết định ngay bây giờ điều bạn sẽ và sẽ không thỏa hiệp. Về sau, mỗi lần gặp phải những lựa chọn khó khăn thì bạn đều đã biết thứ bạn nên lựa chọn.

Ngừng hợp lý hóa. Luôn có một triệu lý do để thỏa hiệp với sự liêm chính. Dễ hiểu nhất là trên tin tức mỗi ngày, chắc bạn luôn nghe thấy chuyện các “ông to bà lớn” đưa ra đủ lý lẽ để biện hộ cho khoản tiền kếch xù họ có trong tài khoản.

Có thể, bạn luôn nghĩ rằng lời bào chữa bạn đưa ra hợp lý và nó giúp bạn ngủ ngon hơn mỗi tối. Nhưng rốt cuộc, khi đặt lời bào chữa cạnh sự liêm chính thì bạn sẽ nhận ra bạn đã bán thứ gì đó vô giá để đổi lấy chút “danh dự” trong chớp mắt. Không có thứ gì giá trị hơn lòng tự trọng và sự hài lòng khi mỗi ngày nhìn chính mình trong gương với sự tin tưởng 100% là lương tâm trong sạch.

Đừng xem thường những vấn đề nhỏ. Khi một người vĩ đại làm điều gì đó tồi tệ khiến mọi người không còn yêu mến, ngưỡng mộ họ nữa, chúng ta thường băn khoăn không hiểu làm thế nào mà họ có thể rơi vào hoàn cảnh kinh khủng đến thế được. Tuy nhiên, sự thật là đôi khi, chỉ vì thái độ xem thường những hành động cỏn con và cho rằng hành động nhỏ chẳng thể tạo nên những ảnh hưởng lớn đã khiến họ có những việc làm ngớ ngẩn. Thế rồi họ cứ tiếp tục lấn sâu và “con dốc” của sự thỏa hiệp.

Đừng thỏa hiệp với những thứ nhỏ bé và bạn sẽ không thỏa hiệp với những thứ lớn hơn.

Chịu trách nhiệm. Mấu chốt của sự liêm chính là thừa nhận bạn có quyền và có trách nhiệm kiểm soát cuộc đời bạn, bao gồm cả suy nghĩ và hành động. Bạn chịu trách nhiệm cho cả những thành công lẫn thất bại của bạn. Không ai khác ngoài bạn.

Sống một cuộc đời liêm chính

Liêm chính là một giá trị mà chúng ta nên cố gắng đạt được trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Liêm chính với chính bản thân bạn

Một lần, tôi đọc được một bài viết trên blog của người quen. Anh ấy viết rằng trước đó rất bất ngờ khi gặp lại một người bạn ở quán bar và không thể nhớ nổi câu chuyện mà mình đã kể với cô ấy.

Thực sự, tôi biết anh ta thích bắt chuyện với mọi người. Nhưng vấn đề là anh ta thích tới mức biến mình trở thành những con người khác trong mỗi câu chuyện: một phi công, một bác sĩ, một người lính… Thậm chí, anh ta còn thừa nhận đôi khi không thể nhớ nổi mình là ai trong từng câu chuyện đó.

Dù đây là một ví dụ nghe-có-vẻ-khó-tin nhưng tôi chắc, bạn cũng đã biết hoặc nghe kể về một số người mà hành động thường thay đổi theo hoàn cảnh. Họ là một người khác với bạn; một người khác ở nhà; một người khác ở nơi làm việc; một người khác khi đi du lịch… Thay vì là một phiên bản duy nhất của chính họ, họ lại sống với nhiều “cái tôi” khác nhau và thay đổi bản thân theo người mà họ nghĩ rằng người đối diện muốn họ trở nên như thế.

Nếu cứ mãi như thế này thì rồi, bạn sẽ vô cùng mệt mỏi. Bạn sẽ cảm thấy con người mình bị “phân mảnh” và không thể nhận ra đâu là con người thật của mình. Chẳng có mối quan hệ nào đòi hỏi bạn phải giả vờ một người mà không phải chính bạn. Nếu họ không thích con người thật của bạn thì tại sao ban đầu bạn lại muốn làm bạn với họ?  

Bước đầu tiên hướng tới sự liêm chính đó là chân thành với chính bạn. Luôn là chính bạn. Nói ra ý của bạn. Làm điều bạn nói bạn sẽ làm. Đừng chỉ nói một đằng làm một nẻo.

Liêm chính tại nơi làm việc

40 giờ làm việc là 40 giờ được trả lương. Bạn được trả lương để làm việc, chứ không phải làm những việc vớ vẩn. Dù rằng có rất nhiều trường hợp ngoại lệ: bạn có thể đã hoàn thành một dự án và chẳng có gì để làm cho tới khi bạn được giao dự án mới; tuy nhiên, nếu bạn vẫn chưa hoàn thành công việc hiện tại thì tốt nhất là dừng vào Facebook và tập trung hoàn thiện nó.

Đừng giành giật công sức của người khác. Đừng bao giờ lấy cắp ý tưởng của người khác rồi tuyên bố đó là của bạn. Và đừng làm theo ai đó với hy vọng cuối cùng sẽ được cùng họ “cưỡi” trên vĩnh quang trong khi thực tế, bạn chẳng hề cống hiến tí gì.

Minh bạch. Hãy làm cho các thỏa thuận của bạn minh bạch nhất có thể. Đừng làm qua loa vì một ngày, sẽ có người phát hiện ra thứ bạn cố giấu diếm.

Nếu công ty của bạn tạo áp lực khiến bạn phải đưa ra những quyết định phi đạo đức thì hãy ra khỏi đó và tìm một công việc khác. Một người liêm chính coi nhân cách của họ vượt xa sự bảo đảm về tiền và địa vị. Nếu bạn thực sự giỏi ở thứ bạn đang làm và có đức tính liêm chính thì không nghi ngờ  gì về việc sớm muộn, bạn cũng sẽ có được thứ bạn muốn.

Liêm chính trong các mối quan hệ tình cảm

Hãy là một cuốn sách mở. Đừng giữ bí mật với người mà bạn tin tưởng và có ý nghĩa với cuộc đời bạn. Thậm chí, kể cả khi những bí mật ấy không ảnh hưởng tới họ thì nếu vợ bạn phát hiện ra bạn giấu diếm thứ gì đó với cô ấy, nó cũng sẽ hủy hoại niềm tin giữa hai người.

Tránh đùa cợt với cảm xúc. Liêm chính không chỉ liên quan đến những thứ hiện hữu mà còn là việc thành thật với cảm xúc. Có thể bạn cho rằng nói dối về cảm xúc là điều vô thưởng vô phạt nhưng đừng chủ quan, vì nó có thể dẫn tới nhiều hậu quả khôn lường. Nếu cảm thấy gần đây, bạn chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc của mình với một người bạn gái hay đồng nghiệp nữ nhiều hơn với vợ thì đã đến lúc, bạn nên xem xét lại.

Chấm dứt mối quan hệ khi bạn biết nó đã chấm dứt. Nếu bạn đang hẹn hò với ai đó và đạt tới điểm mà bạn biết là cả hai không thuộc về nhau thì đừng cố gắng kéo họ về phía bạn chỉ vì bạn sợ cảm giác kết thúc. Hãy chia tay cô ấy như một người đàn ông thực sự!

Liêm chính trong tình bạn

Giữ lời hứa. Luôn tiếp tục làm những thứ mà bạn nói bạn sẽ làm. Một lời nói của một người là sự ràng buộc. Nếu bạn nói với người bạn rằng bạn sẽ ra ngoài với họ và sau đó, cô gái bạn thích mời bạn tới nhà thì bạn biết nên lựa chọn gặp ai rồi đấy. Đừng thất hứa.

Đừng nói xấu sau lưng người khác. Nói thứ gì đó xấu về một người khi không có mặt họ rõ ràng thể hiện bạn là người thiếu liêm chính.

Biết giữ bí mật. Khi một người lựa chọn bạn để chia sẻ một thông tin bí mật nào đó nghĩa là họ tin tưởng bạn. Do vậy, đừng chia sẻ chúng với một người nào khác. Không có gì hủy hoại tình bạn nhanh hơn việc thất hứa và mất đi sự tin tưởng.

Liêm chính là phẩm chất đáng quý mà ai trong chúng ta cũng nên rèn luyện và giữ gìn. Hiển nhiên, có được đức tính này đòi hỏi nỗ lực, thời gian và cả sự dũng cảm để vượt qua những cám dỗ. Tuy nhiên, nếu tin tưởng vào điều bạn làm thì chắc chắn bạn sẽ làm được.

Bài viết có sử dụng thông tin từ các nguồn:

1. How to Preserve Your Integrity
2. Art of Manliness: Integrity Series