Không ai quan tâm bạn đã làm việc chăm chỉ thế nào đâu!

Cho dù bạn có làm việc chăm chỉ đến thế nào thì cũng chẳng ai mấy quan tâm đâu. Đây là sự thật.

Nếu không tin thì bạn hãy nghĩ thế này, bạn có thực sự quan tâm tới những người xung quanh bạn đang làm việc chăm chỉ thế nào không? Đặc biệt, nếu bạn đang làm vị trí trưởng nhóm, quản lý, hay chịu trách nhiệm cho một dự án nào đó, bạn có thường xuyên để ý tới sự cố gắng hết sức của các thành viên trong đội. Không nhiều đúng không?

Thực ra, mấy cái này không phải lỗi của bạn. Không phải bạn làm sai, mà đơn giản nó chỉ là thực tế.

Hiểu rõ về sự cố gắng hết sức

Là một freelancer, mình làm việc với nhiều khách hàng và mình viết về nhiều chủ đề khác nhau. Với những chủ đề mình có kinh nghiệm, viết khá dễ và không mất quá nhiều thời gian. Gửi bài cho khách hàng thì một vài tiếng sau là họ email chấp nhận, không cần phải sửa đi sửa lại.

Tuy nhiên, có những chủ đề khó hoặc mới nổi khiến mình mất rất nhiều thời gian để đọc, tìm hiểu và viết. Có khi ngồi cả ngày mà chỉ hoàn thành được ½ bài, đến khi hoàn thành xong nó thì cảm thấy kiệt sức.

Dù bỏ rất nhiều công và cố gắng viết tốt hết sức có thể nhưng có khách hàng, họ đòi hỏi hơn thế. Họ phản hồi lại bài viết với comment muốn mình điều chỉnh ý này rồi bỏ ý khác. Một số khách hàng khó tính còn hiếm khi có từ “thank you” đầu email, mà họ đi thẳng luôn vào việc phàn nàn những chỗ họ chưa thấy được trong bài viết. Cho đến khi bản cuối cùng được duyệt thì mình mới cảm thấy nhẹ cả người.

Những lúc ấy, mình không thể nói với khách hàng rằng “Này, tôi đã dành cả tuần để viết bài này rồi đấy, bỏ bao nhiêu công sức rồi, ít ra cũng thể hiện sự trân trọng chút chứ?” hay “Bạn giỏi thì bạn tự viết, sao cần thuê tôi?” hay “Tôi đã giảm phí cho bạn rồi, bạn không nên quá đòi hỏi?”

Mình không thể nói như thế này được, bởi vì ngay từ đầu khi thiết lập sự hợp tác, hai bên đã đồng ý với các điều khoản. Số lượng từ, chi phí, các yêu cầu — mọi thứ đã được làm rõ và hai bên cần tuân thủ.

Nhưng đấy mới chỉ là một lý do, còn có một lý do khác quan trọng hơn nhiều. Đấy chính là, cho dù mình có dành cả tuần để viết một bài, cho dù mình có thức trắng đêm để research, hay phải liên lạc người này người kia để tìm tư liệu thì đấy cũng chỉ là trách nhiệm của mình, việc mình cần làm. Khi họ thuê mình, họ cho mình một mục tiêu. Mình cần hoàn thành mục tiêu đó và bàn giao cho họ kết quả. Hành trình mình đã làm như thế nào để đạt được mục tiêu? Yay! Họ không cần phải  biết.

Cũng tương tự, bạn dành cả tháng ôn thi học kỳ, học thêm hết cô này đến thầy khác, học ngày học đêm, không bỏ qua bất cứ lý thuyết nào, công thức nào bạn cũng luyện đi luyện lại cho đến khi thuần thục. Kết quả… bạn bị điểm kém hoặc đạt số điểm không như ý.

Bạn không thể nói rằng mình cố gắng hết sức như vậy mà thầy cô không nhân nhượng. Không thể nói, ít ra thầy cô cũng nên “nâng đỡ” cho bạn một chút vì bạn là học sinh chăm chỉ nhất lớp.

Một tình huống khác, cả công ty đều công nhận bạn là nhân viên cực kỳ cố gắng. Bạn không bao giờ đi làm muộn, bạn làm việc hết sức mình, việc gì cũng làm, không bao giờ kêu ca. Cho dù có phải ở lại làm đến 8 giờ tối, bạn cũng không ngần ngại, miễn là bạn xong việc. Ai giao cho bạn một deadline là họ hoàn toàn chắc chắn bạn sẽ hoàn thành đúng hạn.

Dẫu vậy, bạn không thể kỳ vọng sếp sẽ dựa vào điều này để nâng đỡ cho bạn, để tăng lương, thăng chức, yêu quý bạn. Bạn không thể nói rằng vì bạn đi làm thứ 7, trong khi cả công ty đều nghỉ nên bạn cần được trả lương thưởng cao hơn. Họ cần phải công nhận sự cố gắng của bạn, nhưng họ không thể chỉ dựa vào đó mà ra các quyết định thưởng phạt.

Bạn đang tập trung quá nhiều vào bao nhiêu mồ hôi bạn đã đổ ra hay bao nhiêu giờ bạn đã không ngủ mà quên mất một điều khác.

Kết quả quan trọng hơn

Dan Ariely là giáo sư người Mỹ gốc Do Thái, tác giả của những cuốn sách nổi tiếng như Phi lý trí, Phi lý một cách hợp lý hay Bản chất của dối trá.

Trên blog cá nhân, ông từng chia sẻ câu chuyện thú vị về một người thợ khóa bị chỉ trích vì trở nên thành thạo hơn trong nghề. Khi còn mới vào nghề, ông được trả nhiều hơn dù ông phải mất nhiều thời gian hơn để sửa một chiếc khóa, chưa kể đôi khi còn làm hỏng khóa. Nhưng khi ông đã lành nghề và chỉ mất một lúc để sửa xong một chiếc khóa thì khách hàng lại phàn nàn giá ông đưa ra quá cao.

Điều được tiết lộ ở đây là khách hàng không đánh giá cao sản phẩm và dịch vụ đơn giản bằng sự tiện lợi của nó, lợi ích từ dịch vụ, nhưng cũng để ý tới bao nhiêu nỗ lực đã bỏ ra để làm ra sản phẩm, dịch vụ đấy. Vậy thì phải chăng tiền lương chúng ta nhận được nên được trả dựa vào nỗ lực mà chúng ta đã đóng góp cho công ty?

Không! That’s not the way life works.

Lý do bạn đã hiểu đúng không? Bạn có nghĩ một công ty sẵn sàng thuê một người thực tập thiết một website trong vòng 3 tháng, với sản phẩm cuối cùng trông lởm khởm, cần phải sửa đi sửa lại nhiều lần? Hay họ thuê một người thiết kế chuyên nghiệp để hoàn thành website chỉ trong vòng 1 tuần với sản phẩm cuối cùng đạt đúng như họ yêu cầu?

Chắc chắn câu trả lời là lựa chọn số hai. 

Khi một khách hàng thuê mình viết một bài và mình đồng ý làm việc cho họ thì điều họ quan tâm là bài viết mình gửi cho họ sẽ là điều họ muốn. Nếu mình nói với họ sẽ gửi bài trong vòng 2 hai ngày thì mình cần làm đúng như vậy. Họ không quan tâm liệu rằng trong 2 ngày đó mình đã không ngủ hay đã cần phải làm những gì để hoàn thành bài viết ấy. Mình đã đồng ý với mức phí nghĩa là mình đã hài lòng rằng mức phí đó tương xứng với khối lượng công việc mình đã bỏ ra.

Kết quả quan trọng hơn, không chỉ đúng khi đi làm và học tập mà còn cả trong đời sống cá nhân của bạn nữa.

Bạn quen biết một cô gái từ nhỏ. Bạn dành cả tuổi thanh xuân để theo đuổi cô ấy và chỉ yêu cô ấy mà thôi nên bạn cho rằng cô gái ấy cần đáp trả lại tình yêu của bạn? Cô ấy không thể phải lòng một chàng trai khác khi mới chỉ quen biết họ trong thời gian ít hơn bạn. Bạn cho rằng cô ấy cần trân trọng sự chung thủy và nỗ lực của bạn.

Không, vì nếu cô ấy không cảm thấy bạn là người bạn đời và không thấy một tương lai là vợ chồng với bạn thì cô ấy không thể đến với bạn được. Cho dù bạn có dành cả mấy chục năm tiếp theo chờ cô ấy. Sự cố gắng không có ích khi cô ấy mãi mãi không thuộc về bạn.

Bạn nhận thấy tuần này bạn đã làm việc rất chăm chỉ. Bạn thấy mình không lãng phí thời gian, lúc nào cũng hoạt động liên tục, hết việc này đến việc khác, không nghỉ ngơi. Nhưng đến khi xem lại, bạn thấy không có mục tiêu nào đã hoàn thành vì bạn đã quá tốn sức vào những việc không cần thiết.

Đừng làm việc chăm chỉ, hãy làm việc thông minh hơn

Có lẽ bạn đã nghe câu này rồi, “don’t work harder, work smarter” — đừng làm việc chăm chỉ hơn, hãy làm việc thông minh hơn.

Cuộc sống không bao giờ là hết việc để làm, trong khi mỗi ngày luôn chỉ có 24 giờ, sức người có hạn, và đời người cũng ngắn ngủi. Nếu chúng ta chỉ tập trung vào sử dụng sức để đo lường mọi thứ thì đó không phải là cách bền vững.

Hầu hết các công ty bây giờ đều dựa vào kết quả để tuyển dụng và đánh giá năng lực nhân viên. Họ cũng mua các phần mềm, hệ thống để tự động hóa các công việc lặp đi lặp lại, thủ công và tối đa hóa hiệu quả làm việc.

Bạn cũng sẽ thấy ở các công ty công nghệ, họ không quá sát sao việc nhân viên phải có mặt ở công ty lúc 8 giờ và ra về lúc 5 giờ. Họ cũng không bắt nhân viên khi làm việc ở nhà thì phải online mọi lúc. Mấy cái đó không quan trọng, điều quan trọng là kết quả nhân viên đạt được và vượt trên mong đợi.

Một lần nữa mình muốn nói đừng cảm thấy buồn khi sự chăm chỉ của bạn không được ai quan tâm và đón nhận. Hãy chứng tỏ năng lực của bạn bằng những gì bạn đã đạt được sau những nỗ lực hết sức đó. Hãy dùng kết quả để chứng minh rằng không ai có thể đánh giá thấp bạn được.

Và mình chắc chắn cho dù bạn là ai, không ai có quyền đánh giá thấp bạn. Cứ âm thầm cố rằng rồi một ngày, bạn sẽ có được một kết quả mà khiến những người xung quanh phải thán phục.