Đa dạng hóa thu nhập: Tại sao và bằng cách nào?

Có thể nói hai trong những bài học lớn nhất mà dịch Corona dạy cho chúng ta chính là không có nghề nào là ổn định và cần phải đa dạng hóa thu nhập.

Ý đầu tiên “không có nghề nào là ổn định” thực tế đã được thấy rõ trong khoảng 10 năm trở lại đây khi mà tự động hóa ngày càng được ứng dụng trong công việc và cuộc sống. Còn ý thứ hai “đa dạng hóa thu nhập”⁠—rất nhiều người đã nhận biết nó từ lâu lắm rồi, chỉ là bên cạnh đó, vẫn còn vô cùng nhiều người chưa coi đây là điều cần thiết.

Theo báo cáo từ Liên đoàn Lao động thế giới, dịch Corona có thể khiến hơn 195 triệu người trên thế giới thất nghiệp và phải sống dựa vào trợ cấp của Chính phủ trong quý 2 của năm 2020. Tác động của Coronavirus lớn gấp nhiều lần so với tác động của khủng hoảng tài chính 2018. Ngay cả các nước G7 (Mỹ, Canada, Nhật, Anh, Pháp, Đức Ý) hiện cũng đối mặt với bối cảnh thất nghiệp gia tăng chóng mặt.

Việt Nam không nằm ngoài ảnh hưởng này. Đến giữa tháng tư, gần 5 triệu người lao động mất việc làm; chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là những người làm việc ở các lĩnh vực chế biến và sản xuất, bán lẻ, dịch vụ lưu trú và chỗ ở. 

Những con số này có làm bạn suy nghĩ? 

Với mình, một điều mình nhận ra đó là cần phải đa dạng hóa thu nhập càng sớm càng tốt. Bởi vì nếu chỉ dựa vào một nguồn thu nhập duy nhất thì rủi ro thất nghiệp, không thể trang trải chi phí cuộc sống là rất lớn. Không ai đoán trước được điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, vào ngày mai, ngày kia, tuần sau hay tuần sau nữa.

Trong bài viết này, mình sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đa dạng hóa thu nhập là gì, tại sao nó lại quan trọng và làm thế nào để đa dạng hóa thu nhập.

Đa dạng hóa thu nhập là gì?

Bài học mình nhớ nhất về kiến thức được dạy ở trường đại học cách đây 5 năm, đó chính là không bao giờ cho trứng vào một giỏ. Mình chắc bạn cũng đã từng nghe đến câu nói này. Nó được áp dụng thịnh hành trong giới chơi chứng khoán, mục đích là phân tán rủi ro (và tối đa hóa lợi nhuận) nhưng hầu như mọi lĩnh vực đều có thể áp dụng được.

Bạn có nhiều của cải, bạn nên phân tán cất giấu nó đi nhiều chỗ trong nhà. Tránh cho hết vào một góc vì nếu bị mất trộm thì sẽ bị mất tất cả. Bạn tuyển nhân viên, bạn cũng có một danh sách các ứng viên tiềm năng để nếu một người được gọi mà không đi làm, bạn còn có người khác thay thế kịp thời. Với thu nhập, nếu bạn đơn thuần nhận lương từ công việc full-time đang làm thì cũng giống như bạn đang cho tất cả trứng (đầu óc, sức lực, thời gian, chi phí cuộc sống, tài chính cá nhân…) vào một giỏ vậy. 

Đa dạng hóa thu nhập hiểu một cách đơn giản nhất là có nhiều hơn một nguồn thu nhập. Bạn có thu nhập đến từ nhiều nguồn, chứ không phải chỉ dựa vào một nguồn duy nhất đang chảy vào túi/tài khoản của bạn hàng tháng.

Nhiều dòng chảy nhỏ sẽ tạo thành một con sông lớn.

Ngạn ngữ Thụy Điển

Một người có thể có thu nhập từ công việc full-time, lãi từ tiền gửi ngân hàng, chơi chứng khoán, thu nhập từ làm freelance/part-time, bán hàng online… Một người khác có thể còn có thêm thu nhập từ bán đồ đạc không còn sử dụng, viết blog, dịch vụ tư vấn…

Mục tiêu của đa dạng hóa thu nhập là có thu nhập đến từ càng nhiều nguồn càng tốt để đảm bảo sự ổn định tài chính ngay cả khi một nguồn nào đó không còn tác dụng nữa (ví dụ, thất nghiệp do dịch corona). Lưu ý rằng có nhiều nguồn thu nhập không có nghĩa sẽ giúp bạn trở thành một triệu phú, cốt lõi ở đây là sự ổn định tài chính. 

Tư duy đa dạng hóa thu nhập cực kỳ phổ biến trong giới những người thành đạt. Một nghiên cứu đối với các triệu phú tự thân còn cho thấy:

• 65% có 3 nguồn thu nhập.
• 45% có 4 nguồn thu nhập.
• 29% có ít nhất 5 nguồn thu nhập.

Những con số này thật dễ để giải thích tại sao họ giàu có, nhưng cũng cho thấy cách tư duy khôn ngoan của họ về kiếm tiền và quản trị tài chính. Khi một nguồn thu nhập bị ảnh hưởng, họ luôn có các nguồn khác “back up” nên họ có thể dễ dàng vực dậy mà không chịu nhiều tác động từ hoàn cảnh. 

Tại sao đa dạng hóa thu nhập lại quan trọng?

Những gì mình nói ở trên hẳn cũng đã giúp bạn mường tượng phần nào về tầm quan trọng của đa dạng hóa thu nhập. Ở phần này, mình sẽ phân tích kỹ hơn để bạn hiểu rõ hơn nữa.

Sự ổn định về tài chính

Càng có nhiều nguồn thu nhập thì tài chính của bạn càng ổn định. Trong trường hợp bạn thất nghiệp, bạn vẫn có nguồn tiền đến từ việc freelance hay lãi suất từ tiền gửi ngân hàng. Bạn không phải lo lắng ngày mai lấy tiền đâu để trả tiền nhà, mua đồ ăn, mua sữa cho con? Bạn có được sự thoải mái về tinh thần hơn những người chỉ sống dựa vào một nguồn thu nhập.

Không có gì là chắc chắn

Coronavirus chính là một bằng chứng không thể chối cãi về sự không chắc chắn của cuộc sống này. Thật không thể ngờ một con virus bé nhỏ như vậy lại có thể khiến hơn 7 tỷ người trên thế giới này lao đao, phải ở trong nhà hàng tháng trời, không thể đi ra ngoài; gần như mọi hoạt động kinh doanh ngưng trệ; hàng triệu người thất nghiệp… Ngay cả đến bây giờ, cũng không một ai chắc chắn được bao giờ mọi thứ sẽ trở lại bình thường.

Rồi ảnh hưởng của công nghệ nữa. Tự động hóa đang được ứng dụng ngày càng nhiều. Những người nào kỹ năng không phù hợp sẽ rất dễ bị thay thế bởi robot và các ứng dụng/phần mềm hiện đại. Nói đến đây, có thể có bạn nghĩ, “mình làm kế toán thì lo gì, robot mà làm được kế toán như con người thì chắc phải vài ngàn năm nữa?”

Đúng vậy, nhưng đấy không phải chỉ là rủi ro duy nhất. Công ty của bạn có thể làm ăn khó khăn khiến họ phải cắt giảm nhân sự hay phá sản. Công việc (duy nhất) bạn đang làm đó không có gì là sự bảo đảm lâu dài. Robot không thể thay thế bạn ngay bây giờ, nhưng một con virus bé nhỏ như corona có thể khiến công ty của bạn lung lay, và bạn chính là một phần trong công ty đó. 

Cơ hội mở rộng thu nhập không giới hạn

Internet phát triển, cũng đồng nghĩa với cơ hội mở rộng thu nhập, làm thêm, phát triển “nghề tay trái” rộng mở. Bạn có thể làm đủ thứ để kiếm thêm khoản tiền nâng cấp cuộc sống hàng ngày trong khi theo đuổi đam mê bạn hằng ấp ủ. Cơ hội vô cùng nhiều và đã đến lúc, bạn nên tận dụng. 

Các cách để đa dạng hóa thu nhập

Okay, nói về lý thuyết thế đủ rồi ha. Bây giờ sẽ là những cách để đa dạng hóa thu nhập. Ở đây mình giả sử bạn đã có một nguồn thu nhập chính, chẳng hạn, một công việc full-time rồi nhé. 

Nên chọn cách mở rộng thu nhập nào còn phụ thuộc vào kỹ năng, năng lực, kinh nghiệm và sở thích của bạn nữa. Bạn có thể sử dụng các ý tưởng này để tìm hiểu, nghiên cứu thêm nha.

• Kiếm tiền từ YouTube
• Kiếm tiền từ podcast
• Tiền ảo/tiền điện tử
• Chơi chứng khoán
• Thêu/đan/may vá
• Viết chữ nghệ thuật
• Làm hoa nghệ thuật, trang trí
• Chia sẻ (bán) công thức nấu ăn
• Dịch vụ tư vấn nghề nghiệp
• Dịch vụ tư vấn kế toán
• Dịch vụ tư vấn tâm lý
• Nhận làm sổ sách kế toán 
• Nhận sửa bài viết
• Nhận sửa CV
• Dạy thêm (ngoại ngữ, đàn, hát, vẽ…)
• Viết ứng dụng/phần mềm
• Cho thuê phòng
• Chụp ảnh và bán ảnh trên các website như Adobe Stock, Shutterstock, Etsy…
• Bán những thứ bạn không còn sử dụng
• Bán hàng online (eCommerce, dropshipping, print on demand)
• Tạo website và bán website (bạn tạo một website, đăng các bài post, kiếm traffic và duy trì website một thời gian, sau đó bán lại website cho người khác). Tương tự với tạo và bán fanpage.
• Quản lý fanpage, website 
• Làm trợ lý ảo (virtual assistance)
• Gửi tiền vào ngân hàng và nhận lãi suất
• Trồng cây và bán cây
• Nuôi và bán thú cưng (mình từng biết một đồng nghiệp nuôi chó và thu được rất nhiều tiền từ sở thích này)
• Các website tiếp thị liên kết (affiliate marketing với Amazon Affiliate Program, Avangate, Clickbank, Clickbooth, ClixGalore, CPA Lead, DigiResults, LinkConnector, LinkShare, ThinkAction, AccessTrade.
• Kiếm tiền từ viết lách (Viết bài quảng cáo facebook/instagram, viết bài cho website/blog, viết báo, viết tài liệu hướng dẫn, viết báo cáo, viết bài PR/tài trợ, viết bài chuẩn SEO, chạy quảng cáo, bán ebook/khóa học trực tuyến, viết trên các website chia sẻ doanh thu như Medium, HubPages)
• Thiết kế (Thiết kế website, thiết kế sản phẩm, thiết kế mockup cho các sản phẩm, tạo và bán các template website, tạo và bán wallpaper/lockscreen)
• Website để bán sản phẩm nghệ thuật/thiết kế và đồ thủ công (Aftcra, ArtFire, Big Cartel, Bonanza, Dawanda, Etsy, Folsky, Lilyshop, Luulla, Not On The High Street, Storenavy, Uncommon Goods, Zibbet)

Chưa bao giờ đa dạng hóa thu nhập lại cần thiết và dễ dàng như thời điểm bây giờ. Chỉ cần bạn có một ý tưởng, bạn hoàn toàn có thể thử nghiệm và triển khai nó ngay lập tức. Đừng bị động chỉ dựa vào một nguồn thu nhập để rồi nếu có biến cố xảy ra, bạn sẽ cảm thấy lao đao tức thì. Tốt nhất là nên có phương án dự phòng (Plan B) ngay từ bây giờ bạn nhé. Khi đã có nguồn thu nhập đa dạng, bạn sẽ không còn hỏi “biết tấp vào đâu” mỗi khi bị “gió dập sóng dồi” (😉). Bạn đã có sự ổn định tài chính.

Một số cuốn sách thú vị để bạn đọc nha:

• Nghệ Thuật Kiếm Tiền Của Người Do Thái
• Nghề Tay Trái: 100 Cách Kiếm Tiền Thời Bão Giá
• Hướng Dẫn Căn Bản Về Cách Kiếm Tiền Từ Youtube
• Tôi Đã Kiếm 1 Triệu Đô La Đầu Tiên Trên Internet Như Thế Nào Và Bạn Cũng Có Thể Làm Như Thế